اختلال هول (پانیک) و بازار هراسی (آگورافوبیا)
بيماران بازار هراس از هر گونه موقعيتي که در آن به دست آوردن کمک مشکل باشد، سرسختانه اجتناب ميکنند. در اماکني مثل خيابانهاي شلوغ، مغازههاي پر ازدحام، فضاهاي سربسته (نظير تونل، زير پل، و بالابر [آسانسور]) و وسايل نقلية دربسته (مثل مترو، اتوبوس، و هواپيما) دلشان ميخواهد يکي از دوستان يا اعضاي خانواده همراهيشان کند. حتي ممکن است اصرار بورزند که هر وقت خانه را ترک ميکنند، کسي با آنها همراه شود. چنين رفتاري ممکن است به اختلاف زناشويي بينجامد و همين مشکل ـ اختلاف زناشويي ـ به غلط مشکل اوليه فرد تشخيص داده شود. افرادي که بيماريشان شديد است، حتي ممکن است هيچ وقت پا از خانة خود بيرون نگذارند. بيماران مبتلا به بازار هراسي به ويژه پيش از آنکه درست تشخيص داده شوند، ممکن است از اين بترسند که مبادا دارند ديوانه ميشوند.
حمله حاد شديد اضطراب همراه با احساس مرگ قريب الوقوع را اختلال هول (پانيک) مي نامند. مشخصه اختلال پانيک، حملات و دوره هاي مجزاي ترس شديد هستند و فراواني بروز آنها از چند حمله در يک روز تا صرفاً تعداد انگشت شماري حمله در يک سال فرق ميکند. اختلال هول با تعدادي اختلالات ديگر و به خصوص بازار هراسي (آگورافوبيا)، همراه است. بازار هراسي عبارت است از ترس از تنها بودن در اماکن عمومي (مثل فروشگاههاي بزرگ) به ويژه اماکني است که در صورت عارض شدن حمله پانيک بر فرد خروج سريع از آنها دشوار است.بازار هراسي اي بسا ناتوان کننده ترين فوبيا باشد، چون ميتواند به نحو چشمگيري توانايي فرد را براي کار کردن در موقعيتهاي اجتماعي و شغلي بيرون از منزل مختل کند. در ايالات متحد اکثر پژوهشگراني که در زمينة اختلال هول کار ميکنند، معتقدند که بازار هراسي تقريباً هميشه عارضه اي از اختلال هول در بيمار است. به عبارت ديگر، به نظر ميرسد که بازار هراسي را ترس بيمار از وقوع حملة پانيک در مکاني عمومي که گريختن از آن دشوار است، ايجاد ميکند. پژوهشگران کشورهاي ديگر و نيز برخي از پژوهشگران و بالينگران ايالات متحد اين نظريه را قبول ندارند. با اين حال در dsm-iv-tr باز هم اختلال هول است که اختلال غالب در اين زوج بيماري تلقي شده است. در dsm-iv-tr اين تشخيصها ذکر شده است: اختلال هول با و بدون بازار هراسي و نيز بازار هراسي بدون اختلال هول. حمله پانيک در انواع و اقسام اختلالات رواني (مثل اختلالات افسردگي) و بيماريهاي طبي (نظير ترک مواد يا مسموميت با مواد) نيز ميتواند روي دهد؛ پس به صرف وقوع حمله پانيک نميشود تشخيص اختلال پانيک را مطرح کرد.
بيماريهاي همراه
نود و يک درصد از بيماران دچار اختلال پانيک و هشتاد و چهار درصد از مبتلايان بازار هراسي لااقل به يک اختلال رواني ديگر نيز دچارند. طبق dsm-iv-tr، 10 تا 15 درصد افراد مبتلا به اختلال پانيک، همزمان به اختلال افسردگي اساسي نيز مبتلا هستند. تقريباً يک سوم افراد مبتلا به هر دوي اين اختلالات، قبل از شروع اختلال پانيک به اختلال افسردگي اساسي دچار بودهاند؛ و حدود دو سوم آنها در حين يا پس از شروع افسردگي اساسي، ابتدا اختلال پانيک را تجربه ميکنند.اختلالات اضطرابي نيز در مبتلايان به اختلال پانيک و بازار هراسي شايع هستند. 15 تا 30 درصد افراد مبتلا به اختلال پانيک به جمعيت هراسي هم دچارند، 2 تا 20 درصد آنها هراس اختصاصي دارند، 15 تا 30 درصد اختلال اضطراب فراگير دارند، 2 تا 10 درصد اين بيماران به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا هستند، و تا 30% آنها از اختلال وسواسي ـ جبري نيز رنج ميبرند. ساير بيماريهاي شايع همراه عبارتند از خود بيمارانگاري، اختلالات شخصيت، و اختلالات مرتبط با مواد.
جدول 3 ملاکهاي تشخيصي dsm-iv-tr در مورد اختلال پانيک بدون بازار هراسي
الف) هر دو مورد زير وجود داشته باشد:(1) حملات غير منتظره و عود کنندة پانيک.(2) در پي لااقل يکي از اين حملات، لااقل يکي از موارد زير به مدت لااقل يک ماه وجود داشته باشد:(الف) نگراني دايم از وقوع حملهاي ديگر.(ب) نگراني از نتايج ضمني حمله يا عواقب آن (مثل از دست دادن تسلط بر خود، ابتلا به حملة قلبي، «ديوانه شدن»).(پ) پيدايش تغييري چشمگير در رفتار به دليل حملات مزبور.ب) فقدان بازار هراسي.پ) حملات پانيک، ناشي از اثرات جسمي مستقيم يک ماده (مثلاً از مواد مورد سوء مصرف يا از داروها) يا يک بيماري طبي عمومي (مثل پرکاري تيروئيد) نباشد.ت) اختلال رواني ديگري نتواند حملات پانيک را بهتر توجيه کند، مثل جمعيت هراسي (که در صورت مواجهه با جمع ـ که عامل ترس است ـ پيدا ميشود)، هراس اختصاصي (که در صورت مواجهه با موقعيت هراسآور معيني پيدا ميشود)، اختلال وسواسي ـ جبري (که در صورت مواجهة فردي که وسواس آلودگي دارد با چيز کثيف پيدا ميشود)، اختلال استرس پس از سانحه (ptsd) (که در پاسخ به محرکهايي پيدا ميشود که ربطي به يک عامل فشار شديد دارند)، يا اختلال اضطراب جدايي (که در پاسخ به دور ماندن از خانه يا نزديکان پيدا ميشود).
جدول 4 ملاکهاي تشخيصي dsm-iv-tr در مورد اختلال پانيک با بازار هراسي
الف) هر دو مورد زير وجود داشته باشد:(1) حملات غير منتظره و عود کنندة پانيک.(2) در پي لااقل يکي از اين حملات، لااقل يکي از موارد زير به مدت لااقل يک ماه وجود داشته باشد:(الف) نگراني دايم از وقوع حملهاي ديگر.(ب) نگراني از نتايج ضمني حمله يا عواقب آن (مثل از دست دادن تسلط بر خود، ابتلا به حملة قلبي، «ديوانه شدن»).پ) پيدايش تغييري چشمگير در رفتار به دليل حملات مزبور.ب) وجود بازار هراسي.پ) حملات پانيک، ناشي از اثرات جسمي مستقيم يک ماده (مثلاً از مواد مورد سوء مصرف يا از داروها) يا يک بيماري طبي عمومي (مثل پرکاري تيروييد) نباشد.ت) اختلال رواني ديگري نتواند حملات پانيک را بهتر توجيه کند، مثل جمعيت هراسي (که در صورت مواجهه با جمع) ـ که عامل ترس است ـ پيدا ميشود)، هراس اختصاصي (که در صورت مواجهه با موقعيت هرسآور معيني پيدا ميشود)، اختلال وسواسي ـ جبري (که در صورت مواجهة فردي که وسواس آلودگي دارد با چيز کثيف پيدا ميشود)، اختلال استرس پس از سانحه (ptsd) (که در پاسخ به محرکهايي پيدا ميشود که ربطي با يک عامل فشار شديد دارند)، يا اختلال اضطراب جدايي (که در پاسخ به دور ماندن از خانه يا نزديکان پيدا ميشود).
نظرت چیه؟